Уводзіны

Сёння вывучэнню асноў цывілізацыйных працэсаў надаецца важнае месца ў сістэме гуманітарных навук. Менавіта гэтым тлумачыцца важнасць вывучэння першабытнага грамадства ў ходзе прафесійнай падрыхтоўкі будучых спецыялістаў гістарычнага профілю.

Прадстаўлены вучэбна-метадычны комплекс па дысцыпліне «Гісторыя першабытнага грамадства» зроблены на падставе вучэбнай праграмы для студэнтаў спецыяльнасцей 1-02 01 01 Гісторыя і грамадазнаўчыя дысцыпліны, 1-21 03 01-02 Гісторыя (археалогія), 1-21 03 01-05 Гісторыя (паліталогія), 1-21 03 01-06 Гісторыя (рэлігій).

Гiсторыя першабытнага грамадства (ГПГ) – гэта перыяд гісторыі ад з’яўлення чалавека, як адасобленага віда, і да з’яўлення першых цывілізацый, а гэта значыць, самы працяглы ў гiсторыi чалавецтва перыяд.

У сувязі з гэтым, аб’ектам вывучэння даннай дысцыпліны з’яўляюцца этапы станаўлення і развіцця першабытнага грамадства ў свеце і на тэрыторыі Беларусі ў кантэксце вывучэння агульна цывілізацыйных працэсаў. Прадметам выступаюць сусветныя культурныя працэсы, вывучаемыя археалагічнымі, этналагічнымі і антрапалагічнымі метадамі, матэрыяльная культура, культуратворчая і гаспадарчая дзейнасць людзей у розныя дагістарычныя перыяды.

 

Асноўную мэту дысцыпліны можна сфармуляваць наступным чынам – вызначыць асноўныя этапы і заканамернасці ўзнiкнення, развiцця i распаду першабытнаабшчынных зносiн.

Згодна пастаўленай мэце неабходна вырашыць шэраг задач для паспяховага авалодання студэнтамі дадзеным матэрыялам:

  1. забяспечыць умовы для вызначэння зместа гісторыі першабытнага грамадства, яе аб’ект і прадметнае поле;
  2. садзейнічаць высвятленню месца і ролі гісторыі першабытнага грамадства ў сістэме гуманітарных ведаў;
  3. авалодаць тэрміналагічным апаратам па шэрагу пытанняў, якія вывучаюцца;
  4. сфарміраваць у студэнтаў глыбокія веды аб тэарэтычных асновах гісторыі першабытнага грамадства;
  5. пазнаёміць з асноўнымі накірункамі вывучэння гісторыі першабытнага грамадства ў мінулым і сучаснасці;
  6. садзейнічаць фарміраванню ў студэнтаў навукова-даследчых, практычных навыкаў у авалоданні методыкай правядзення даследаванняў у галіне гісторыі першабытнага грамадства;
  7. сфарміраваць ў студэнтаў цэласную і абгрунтаваную навуковую карціну па гісторыі станаўлення і развіцця першабытнага грамадства ў свеце і на Беларусі;
  8. садзейнічаць фарміраванню ў студэнтаў навукова-даследчых, практычных навыкаў у авалоданні методыкай правядзення гістарычных даследаванняў;
  9. выпрацаваць ў навучэнцаў навыкі і ўменні самастойнай працы пры вывучэнні вучэбнай і навуковай літаратуры гісторыка-археалагічнай тэматыкі;
  10. выхаваць у студэнтаў адказныя і паважлівыя адносіны да сусветнай гісторыка-культурнай спадчыны.

 

У выніку вывучэння дысцыпліны студэнт павінен:

ведаць:

  1. асноўныя тэарэтыка-метадалагічныя праблемы, раздзелы гісторыі першабытнага грамадства, сутнасць асноўных метадычных прыёмаў практычных даследаванняха;
  2. месца і задачы вывучаемай дысцыпліны ў кантэксце іншых прадметаў спецыяльнасці;
  3. крыніцы, гістарыяграфію і метады даследавання па дадзенай дысцыпліне;
  4. матэрыяльную і духоўную культуры старажытнага насельніцтва Зямлі і, непасрэдна, тэрыторыі Беларусі на падставе вывучэння адпаведных крыніц;

умець:

  1. выяўляць і збіраць археалагічны, этнаграфічны, лінгвістычны і іншы матэрыял, прыменяць на практыцы метады розных навук пры вывучэнні гісторыі першабытнага грамадства;
  2. праводзіць практычныя даследаванні з прымяненнем сучасных метадаў і напрацовак гістрычнай навукі;
  3. выкарыстоўваць назапашаны і вывучаны матэрыял пры выкладанні айчынай гісторыі і ў краязнаўчай рабоце са школьнікамі;
  4. выкарыстоўваць здабытыя навыкі і веды пры арганізацыі музейнай і краязнаўчай працы ў адукацыйных установах.

У выніку засваення вучэбнага матэрыялу ў студэнтаў павінна выхоўвацца пачуццё павагі да сусветнай і айчыннай культурнай спадчыны, беражлівыя і адказныя адносіны да помнікаў гісторыі, археалогіі і культуры.

Структура зместу вучэбнай дысцыпліны ўключае:

  1. уводзіны ў дысцыпліну;
  2. раздзелы, тэмы вучэбных заняткаў;
  3. заключэнне.

Структураванне зместа вучэбнай дысцыпліны здзяйсняецца праз выдзяленне ў ім узбуйненных дыдактычных адзінак (раздзел, тэма). Па кожным вучэбным раздзеле ў адпаведнасці з яго мэтамі і задачамі па фарміраванню і развіццю ў студэнтаў канкрэтных кампетэнцый выкладчыкам праектуюцца і рэалізуюцца пэўныя педагагічныя тэхналогіі.

 

Метады (тэхналогіі) навучання

У ліку эфектыўных педагагічных методык і тэхналогій, якія садзейнічаюць прыцягненню студэнтаў да пошуку і кіраўніцтва ведамі, набыццю вопыта самастойнага вырашэння разнастайных задач, прапануецца выкарыстоўваць:

  1. праблемнае навучанне;
  2. тэхналогіі вучэбна-даследчай дзейнасці;
  3. тэхналогіі кіруемай самастойнай працы;
  4. камунікатыўныя тэхналогіі.

Мэтай самастойнай работы студэнтаў з'яўляецца павышэнне канкурэнтназдольнасці выпускнікоў ВНУ праз фарміраванне ў іх кампетэнцый самаадукацыі.

Кампетэнтнасны падыход прадугледжвае ўзмацненне практыкаарыентаванасці адукацыйнага працэсу і ролі самастойнай дзейнасці студэнтаў па вырашэнні задач і сітуацый, якія імітуюць сацыяльна-прафесійныя праблемы. Самастойная работа студэнтаў прадугледжвае непасрэдны ўдзел у археалагічна-этнаграфічных палявых і камеральных даследаваннях, выкананне творчых заданняў па тэмах, падрыхтоўку навуковых рэфератаў, самастойнаяе вырашэнне пэўных навуковых задач, азнаямленне з навуковай, навукова-папулярнай, хрэстаматыйнай літаратурай, аналіз канкрэтных сітуацый і інш.

У ходзе выкладання курса “Гісторыя першабытнага грамадства” выяўляюцца і замацоўваюцца міжпрадметныя сувязі з вучэбнымі курсамі “Асновы археалогіі” “Краязнаўства і этналогія Беларусі”, “Гісторыя Беларусі”, “Археалогія Беларусі”, “Гісторыя першабытнага грамадства”, “Гісторыя Расіі і Украіны”, што забяспечвае больш глыбокае і грунтоўнае асэнсаванне і замацаванне вучэбнага матэрыялу на трывалым эмпірычным і дастатковым навукова-тэарэтычным узроўнях.

 

Дыягностыка сацыяльна-асобасных кампетэнцый студэнта

Для дыягностыкі кампетэнцый, выяўлення вучэбных дасягненняў студэнтаў пры прамежкавым і выніковым ацэньванні выкарыстоўваюцца:

  1. вусныя апытанні ў часе лекцый, семінарскіх і практычных заняткаў;
  2. вусныя паведамленні;
  3. тэсты;
  4. абавязковыя вучэбна-даследчыя работы
  5. экзамен (І семестр).

Для ацэнкі вучэбных дасягненняў студэнтаў выкарыстоўваюцца крытэрыі, зацверджаныя Міністэрствам адукацыі Рэспублікі Беларусь.

 

Выкарыстанне вучэбна-метадычнага комплекса (ВМК)

Вучэбна-метадычны комплекс мае наступную структуру:

  1. тэарэтычны раздзел (уключае канспект лекцый);
  2. практычны раздзел (утрымоўвае пытанні для абмеркавання на семінарскіх занятках);
  3. дапаможны раздзел (уключае змест вучэбнага матэрыялу і вучэбна-метадычную карту, якія адпавядаюць рабочай праграме; спіс літаратуры і інтэрнэт-рэсурсаў; прыкладныя тэмы рэфератаў і навукова-даследчай працы);
  4. раздел кантроля ведаў (складаецца са спіса кантрольных пытанняў і праверачных тэставых заданняў).

Канспект лекцый служыць дапаўненнем да тэксту падручніка і іншай навуковай літаратуры. Канспект акцэнтуе ўвагу студэнтаў на найважнейшых тэзісах і паняццях дысцыпліны. Тэкст разбіты на адпаведныя тэматычныя блокі, што дазволіць аблегчыць успрыняцце інфармацыі, структуралізаваць і сістэматызаваць веды.

Кантрольныя пытанні, пытанні да семінарскіх заняткаў і праверачныя тэсты неабходны для самастойнай працы студэнта.