Модуль 3. Русь у перыяд феадальнай раздробленасці
Гістарычныя дзеячы

Алексій – мітрапаліт кіеўскі ў 1354 – 1378 гг., у часы малалецтва Дзмітрыя Данскога часова кіраваў Маскоўскім княствам, дамогся для яго ў 1363 г. пры падтрымцы маскоўскіх баяраў ад Залатой Арды тытула вялікага князя.

Аляксандр Міхайлавіч – князь цвярскі, у 1325 – 1327 гг. вялікі князь уладзіміра-суздальскі.

Аляксандр Яраславіч Неўскі – князь наўгародскі, уладзіміра-суздальскі (1252 – 1263), перамог шведскіх рыцараў у бітве на Няве (1240) і нямецкіх рыцараў на Чудскім возеры (1242), у адносінах з мангола-татарамі праводзіў палітыку супрацоўніцтва.

Андрэй Аляксандравіч – вялікі князь уладзіміра-суздальскі (1281 – 1283, 1294 – 1304), сын Аляксандра Неўскага, змагаўся за ўладу са сваім братам Дзмітрыем.

Андрэй Багалюбскі – сын Юрыя Даўгарукага, князь уладзіміра-суздальскі (1157 – 1174), у 1169 г. захапіў Кіеў, перанёс сталіцу ва Уладзімір.

Андрэй Яраславіч – трэці сын вялікага князя Яраслава Усеваладавіча, вялікі князь уладзімірскі (1248 – 1252).

Батый – залатаардынскі хан, сын Джучы, унук Чынгісхана. У 1237 – 1240 гг. заваяваў Паўночна-Усходнюю і Паўднёвую Русь.

Бегіч – залатаардынскі цемнік, які ў 1378 г. кіраваў войскамі Мамая ў прайгранай ім бітве на Вожы супраць маскоўскага князя Дзмітрыя Іванавіча.

Берке, Менгу-Цемір, Туда-Менгу, Тула-Буга, Тохта, Узбек, Цінібек, Джанібек, Бердыбек, Тахтамыш – нашчадкі Чынгісхана, залатаардынскія ханы.

Васіль Яраславіч – князь кастрамскі, вялікі князь уладзіміра-Суздальскі (1272 – 1276).

Данііл Раманавіч – галіцка-валынскі князь у 1205 – 1264 гг., змагаўся з Залатой Ардой, абапіраючыся на падтрымку Рымскага папы.

Дзмітрый Аляксандравіч – вялікі князь уладзіміра-суздальскі (1276 – 1281, 1283 – 1294), сын Аляксандра Неўскага, змагаўся за ўладу са сваім братам Андрэем.

Дзмітрый Іванавіч Данскі – вялікі князь маскоўскі і ўладзіміра-суздальскі (1363 – 1389), атрымаў перамогу ў Кулікоўскай бітве.

Дзмітрый Міхайлавіч (Грозныя Вочы) – князь цвярскі, у 1322 – 1325 гг. вялікі князь уладзіміра-суздальскі.

Дзмітрый Суздальскі – вялікі князь уладзіміра-суздальскі ў 1359 – 1363 гг. – у часы малалецтва Дзмітрыя Данскога.

Дзюдень – брат хана Тахты, у 1293 г. “Дюденева рать” ажыццявіла спусташальнае нашэсце на Паўночна-Усходнюю Русь па запрашэнні сына Аляксандра Неўскага – Андрэя ў яго барацьбе супраць брата Дзмітрыя.

Іван Каліта – князь маскоўскі (1325 – 1340) і вялікі князь уладзіміра-суздальскі (1328 – 1340).

Іван Красны – князь маскоўскі і вялікі князь уладзімірскі (1353 – 1359).

Канстанцін Усеваладавіч – сын Усевалада Вялікае Гняздо, князь уладзіміра-суздальскі (1216 – 1219), пазбаўлены бацькам – Усеваладам Вялікае Гняздо – тытула вялікага князя (атрымаў яго пасля перамогі ў Ліпіцкай бітве 1216 г. над сваім братам Юрыем).

Канчака (Агаф’я) – жонка Юрыя Данілавіча, сястра хана Узбека, атручана ў 1318 г. у цвярскім палоне пасля перамогі Міхаіла Цвярскога над Юрыем Данілавічам і Каўгадыем.

Каўгадый – военачальнік залатаардынскага хана Узбека, дапамагаў Юрыю Данілавічу ў барацьбе з Міхаілам Цвярскім, удзельнічаў у Бярценеўскай бітве 1318 г. Нечакана памёр у 1319 г.

Максім – кіеўскі мітрапаліт, у 1299 г. перанёс сталіцу Кіеўскай мітраполіі ва Уладзімір.

Мамай – беклярбек і цемнік Залатой Арды, у 1361 – 1380 гг. узурпатар ханскай улады ў Залатой Ардзе. Прайграў Кулікоўскую бітву.

Міхаіл Аляксандравіч – цвярскі князь, у 1375 г. пасля паходу Дзмітрыя Данскога вымушаны прасіць міру і прызнаць над сабой старшынство князя Маскоўскага, адмовіўся ад прэтэнзій на вялікае княжанне.

Міхаіл Яраславіч Харабрыт – вялікі князь уладзімірскі (1248) і маскоўскі (1246 – 1248), адбудаваў Маскву пасля мангола-татарскага спусташэння.

Міхаіл Яраславіч – цвярскі князь, у 1304 – 1318 гг. вялікі князь уладзіміра-суздальскі.

Пётр – кіеўскі мітрапаліт у 1308 – 1326, перанёс у 1326 г. мітрапаліцкую рэзідэнцыю ў Маскву, меў вялікі ўплыў на Івана Каліту.

Раман Мсціслававіч – галіцкі і валынскі князь, у 1199 г. аб’яднаў Галіцкую і Валынскую землі.

Сартак – старэйшы сын Батыя, праўнук Чынгісхана, па некаторых звестках, прыняў хрысціянства. У 1252 г. накіраваў супраць Андрэя Яраславіча, які заключыў саюз з Даніілам Галіцкім, “Неврюеву рать”. Падтрымліваў Аляксандра Неўскага. Хан Залатой Арды ў 1255 – 1256 гг.

Святаслаў Усеваладавіч – вялікі князь уладзімірскі (1246 – 1248), сын Усевалада Вялікае Гняздо.

Сергій Раданежскі (1314 – 1392) – святы прападобны Рускай праваслаўнай царквы, заснавальнік Троіца-Сергіевай лаўры, запэўніў Дзмітрыя Іванавіча ў неабходнасці змагання з мангола-татарамі, блаславіў яго на Кулікоўскую бітву.

Субэдэй – палкаводзец, саратнік Чынгісхана, адзін з кіраўнікоў Заходняга паходу Батыя ў 1236 – 1242 гг.

Сямён Горды – сын Івана Каліты, князь маскоўскі і вялікі князь уладзімірскі з 1340 па 1353 гг., памёр ад чумы.

Тахтамыш – залатаардынскі хан у 1380 – 1395 гг., забіў Мамая, у 1382 г. захапіў і спаліў Маскву.

Угэдэй – сын Чынгісхана, “Хан ханаў” Мангольскай імперыі ў 1229 – 1241 гг.

Усевалад Вялікае Гняздо – сын Юрыя Даўгарукага, князь уладзіміра-суздальскі (1176 – 1212).

Цемучын (Чынгісхан) – заснавальнік мангольскай дзяржавы, у 1206 г. быў абраны Чынгісханам (“вялікім ханам”), выдаў “Вялікую Ясу” – звод законаў.

Шчалкан (Чол-хан) – мангольскі баскак, які прыбыў на Русь у 1326 г., свавольствы манголаў прывялі да паўстання ў Цвяры ў 1327 г., у час якога быў забіты.

Юрый Данілавіч – князь маскоўскі (1303 – 1325), сын Данііла Аляксандравіча.

Юрый Даўгарукі – сын Уладзіміра Манамаха, князь уладзіміра-суздальскі (1113 – 1157).

Юрый Усеваладавіч – сын Усевалада Вялікае Гняздо, князь уладзіміра-суздальскі (1212 – 1216; 1219 – 1238).

Яраслаў Асмамысл – князь галіцкі (1152 – 1187), пры якім у другой палове XII ст. пачалося ўзвышэнне Галіцкага княства.

Яраслаў Усеваладавіч – сын Усевалада Вялікае Гняздо, князь уладзіміра-суздальскі (1238 – 1246).

Яраслаў Яраславіч – князь цвярскі, вялікі князь уладзіміра-суздальскі (1263 – 1272).